Chemiczne badania kryminalistyczne

Chemia to podstawa badań, na których opiera się współczesna kryminalistyka. Z osiągnięć tej nauki często korzystają organy śledcze. Chemiczne badania kryminalistyczne mają bardzo szerokie zastosowanie, od ustalania ojcostwa, przez identyfikację broni palnej, aż do wykrywania materiału biologicznego pozostawionego na miejscu zbrodni. Wykorzystuje się w tym celu różnorodne odczynniki i specjalistyczny sprzęt laboratoryjny.

Metody badawcze stosowane podczas badań kryminalistycznych to:

Mikroskopia (optyczna i elektronowa)
Analiza chemiczna (np. reakcje barwne i strąceniowe)
Chromatografia (gazowa, cieczowa, jonowymienna)
Spektroskopia (m.in. fluorescencyjna)
Spektrometria (np. mas)
Elektroforeza (żelowa i kapilarna)

Fluorescencyjne wykrywanie śladów krwi

Metoda wykrywania krwi za pomocą fluoresceiny jest wygodna i przez to często wykorzystywana podczas badania miejsca zbrodni. Pierwszy krok to przygotowanie roztworu leukofluoresceiny, mieszając fluoresceinę z wodorotlenkiem sodu i sproszkowanym cynkiem. Potrzebny jest także 3% wodny roztwór nadtlenku wodoru. Następny krok to spryskanie badanej próbki przygotowanymi roztworami i naświetlenie jej światłem ultrafioletowym. Jeśli materiał rzeczywiście zawiera krew, występuje na nim żółtozielona fluorescencja. Obecność hemu występującego w hemoglobinie katalizuje reakcję utleniania leukofluoresceiny do fluoresceiny, której obecność objawia się fotoluminescencją na świetle UV.

Rys.2 Fluoresceina świecąca pod wpływem promieniowania UV

Inne metody wykrywania śladów krwi:

Reakcja z roztworem luminolu, perhydrolu i wodorotlenku sodu
Próba mikrospektroposkopowa
Test Kastel-Mayera
Test z zielenią malachitową
Próba Teichmanna

Ujawnianie usuniętych numerów i oznaczeń z klucza

Do ujawniania oznaczeń usuniętych z metalowych przedmiotów wykorzystywana jest metoda metalograficznego wytrawiania. Polega ona na wygładzeniu powierzchni danego elementu, na którym brakuje oznaczenia. Następny krok to umieszczenie przedmiotu w szalce Petriego i wlanie do niej 1 g roztworu chlorku żelaza(III) rozpuszczonego w 10 mL kwasu solnego. Po kilkunastu minutach konieczne jest wyjęcie próbki, opłukanie jej wodą i osuszenie bibułą. Na uszkodzonych fragmentach proces utleniania zachodzi szybciej, dlatego ukryte ślady ujawniają się w postaci szarobrunatnej barwy kontrastującej z resztą powierzchni.

Wykrywanie białek i kwasów nukleinowych za pomocą elektroforezy

Większość białek i kwasów nukleinowych nie jest widoczna w świetle białym, dlatego też zachodzi konieczność wybarwienia ich. Najczęściej w tym celu stosuje się barwniki, przede wszystkim błękit kumassi i czerń amidową, które po dodaniu do roztworu utrwalają położenie białka w żelu. Czułość takiej detekcji jest dobra i pozwala na wykrycie 1 µg szukanego związku.

Rys.3 Przykładowe wyniki elektroforezy

Identyfikowanie odcisków palców-daktyloskopia

Najprostszy sposób ujawniania odcisków palców to użycie proszków zawierających tlenki metali m.in. żelaza(III). Jedyne co należy zrobić, to nanieść proszek na pędzel i przesuwać nim tam, gdzie jest prawdopodobieństwo napotkania odcisków palców. Ślady ujawniają się w postaci linii papilarnych w kolorze proszku, którego użyto. Na koniec należy sprawdzić podobieństwo między badaną próbką, a odciskami podejrzanego. Metoda ta jest skuteczna i często wykorzystywana w kryminalistyce. Zajmuje się ona identyfikacją osób na postawie linii papilarnych, które u każdego są unikatowe i niepowtarzalne.

Innym sposobem jest metoda cyjanoakrylowa, polegająca na odzyskiwaniu odcisków palców z powierzchni porowatych, tłustych, a nawet ze skór i zwłok. W zetknięciu linii papilarnych z estrami kwasu cyjanoakrylowego następuje reakcja polimeryzacji, w której powstaje trwały biało-szary osad. Dla wzmocnienia efektu ślad pokrywa się proszkiem daktyloskopijnym – fioletem krystalicznym. Próbę wykonuje się w specjalnych komorach w wysokiej temperaturze i przy dużej wilgotności.