Ponad 170 szkodliwych substancji dozwolonych w pakowaniu żywności

Według badań przeprowadzonych przez naukowców z Food Packaging Forum ponad 170 toksycznych chemikaliów zakazanych w europejskich produktach konsumenckich, takich jak komputery i tekstylia, jest nadal dozwolonych jako składniki opakowań żywności.

„Substancje chemiczne o właściwościach silnie toksycznych mogą być legalnie stosowane w produkcji materiałów mających kontakt z żywnością, ale nie w innych produktach konsumenckich, takich jak komputery, tekstylia czy farby, mimo że ich ekspozycja poprzez  kontakt z żywnością może być o wiele bardziej istotna”, mówi dr Jane Muncke. „Z punktu widzenia konsumentów, niepożądanym, a wręcz nieoczekiwanym jest znaleźć toksyczne chemikalia w materiałach mających  kontakt z żywnością”.

Nowotwory i zaburzenia hormonalne

Naukowcy stworzyli listę substancji chemicznych stosowanych do pakowania żywności. Użyli  różnych źródeł, w tym załącznika I do rozporządzenia nr 10/2011 Komisji Unii Europejskiej. Następnie porównali z listą TEDX dotyczącą substancji zaburzających gospodarkę hormonalną oraz z wykazem sprawdzonych niebezpiecznych chemikaliów.

W badaniach wykazano, że co najmniej  175 substancji chemicznych, spośród prawnie dopuszczonych do stosowania w pakowaniu żywności, jest szkodliwych. Niektóre substancje wykazały działanie rakotwórcze i mutagenne, inne – szkodliwy wpływ na układ rozrodczy, a nawet na gospodarkę hormonalną. Ponadto wiele związków chemicznych pozostaje w środowisku i gromadzi się w tkankach zwierząt, w tym ludzi.

Wśród toksycznych substancji chemicznych dopuszczonych w opakowaniach znajdują się m.in. ftalany – używane do zmiękczania tworzyw sztucznych. Wykazano, że powodują raka, deformacje narządów płciowych i męską niepłodność. Inne chemikalia obejmują perchlorat (dodatek do paliwa rakietowego, powodujący uszkodzenia tarczycy), tributylocynę (szkodliwa dla układu odpornościowego), a nawet azbest.

„Jesteśmy szczególnie zaniepokojeni związkami, które wpływają na aktywność hormonalną”, mówi Dr Munck. „Skutki zdrowotne spowodowane działaniem tych substancji mogą ujawnić się w późniejszym wieku, w postaci np. skłonności do otyłości, cukrzycy i raka. Nie wiemy, czy istnieje bezpieczna dawka.”

Luka prawna zwalnia produkty spożywcze

Istnieje wiele sytuacji, w których toksyczne związki mogą przedostać się do naszego organizmu z żywności.

„Materiały służące do pakowania żywności mają z nią kontakt w czasie produkcji, przetwarzania lub składowania. Są możliwym źródłem zanieczyszczenia żywności, ponieważ środki chemiczne mogą migrować z materiałów opakowań do pożywienia.”

W ramach rozporządzenia Unii Europejskiej dotyczącego rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH)  toksyczne związki chemiczne poddano badaniom i zidentyfikowano jako „substancje wzbudzające szczególne obawy (SVHC)”. Ze względu na luki prawne, przepisy REACH nie mają zastosowania do opakowań żywności.

„REACH obejmuje obecnie produkty konsumenckie takie, jak np. zabawki, ale nie jedzenie. Zadajemy sobie pytanie, dlaczego nie można tego poszerzyć o regulację substancji chemicznych stosowanych w opakowaniach żywności”, mówi  dr Muncke.

„Ponad 6000 substancji chemicznych jest stosowanych w pakowaniu żywności. Wiele z nich nie zostało przetestowanych pod kątem bezpieczeństwa. Prawodawstwo dotyczące tajemnicy handlowej chroni również producentów przed koniecznością ujawnienia dokładnego składu chemicznego opakowania, którego używają dla swoich produktów.”

Niemniej jednak naukowcy wzywają producentów do dobrowolnego zaprzestania wykorzystywania toksycznych chemikaliów w opakowaniach żywności. W międzyczasie, konsumenci mogą chronić się przez zakup świeższej, niepakowanej żywności, przechowywanie pożywienia w szkle, stali nierdzewnej lub ceramicznych pojemnikach w domu oraz przez powstrzymanie się od podgrzewania żywności w plastiku, styropianie lub powlekanym kartonie.

1. Birgit Geueke, Charlotte C Wagner, Jane Muncke (2014): Food contact substances and chemicals of concern: A comparison of inventories (Food Additives and Contaminants, Part A
2. http://www.naturalnews.com/046053_harmful_chemicals_food_packaging_endocrine_disruptors.html

Opracowała: Agnieszka Krawczyk

Korekta: Maciej Bielak-Wolanin